Mediacja to dobrowolna i poufna metoda rozwiązywania sporów, w której skonfliktowane strony, z pomocą bezstronnego i neutralnego mediatora, samodzielnie osiągają porozumienie. Mediacja jest możliwa we wszystkich sprawach, w których prawo dopuszcza zawarcie ugody. Pod względem procesowym, wszczęcie mediacji przerywa bieg przedawnienia.
Mediacje mogą być prowadzone między innymi w sprawach o zapłatę, o zniesienie współwłasności, w sprawach pracowniczych, w sprawach o rozwiązanie lub niewykonanie umowy a także w sprawach o podział majątku dorobkowego małżonków, o ustalenie warunków rozwodu bądź separacji, o ustalenie kontaktów z małoletnim dzieckiem, o dział spadku oraz w sprawach z zakresu sporów sąsiedzkich.
Zalety mediacji
- mediacje stwarzają stronom szansę na samodzielne, szybkie i tanie rozwiązanie ich sporu, którego skutkim jest zawarcie ugody;
- mediacje pozwalają na kontynuację wzajemnych relacji, w szczególności relacji gospodarczych;
- mediacje umożliwiają zachowanie korzystnego wizerunku;
- mediacje sprzyjają obniżeniu poziomu negatywnych emocji oraz zrozumieniu potrzeb własnych i drugiej strony, a przez to przyczyniają się do redukcji stresu związanego z sytuacją konfliktową.
Mediacje mogą być prowadzone przed wniesieniem sprawy do sądu (mediacje pozasądowe) albo po wszczęciu postępowania, na podstawie postanowienia sądu (mediacje sądowe). Warunkiem prowadzenia postępowania mediacyjnego jest wyrażenie zgody przez strony. Każda ze stron może złożyć wniosek o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego na każdym etapie postępowania sądowego.
Mediatora w postępowaniu mediacyjnym wybierają strony. W przypadku mediacji sądowych – mediatora (z listy stałych mediatorów sądowych) wyznacza sąd, przed którym toczy się postępowanie.
Postępowanie mediacyjne, wszczęte na podstawie postanowienia sądu, trwa nie dłużej niż trzy miesiące. Na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin ten może zostać przedłużony, o ile będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy.
Przebieg mediacji
Postępowanie mediacyjne z postanowienia sądu inicjuje mediator, który po odebraniu postanowienia kontaktuje się ze stronami i ustala z nimi miejsce i termin spotkania. Mediator wyjaśnia stronom zasady i cele postępowania mediacyjnego oraz uzyskuje ich zgodę na mediację. Mediacja jest rozmową stron, która odbywa się w obecności mediatora. W trakcie mediacji, mediator może podejmować indywidualne spotkania z każdą ze stron. Zważywszy na fakt, że mediacje są dobrowolne, każda ze stron może zrezygnować z udziału w mediacjach na każdym etapie postępowania mediacyjnego. Mediacje są również poufne, co oznacza, że mediator nie może udostępniać informacji z uzyskanych w trakcie mediacji osobom trzecim. Również uczestnicy mediacji nie mogą przytaczać przed sądem faktów, o których wiedzę powzięli w trakcie mediacji. Protokół z mediacji nie zawiera żadnych ocen ani stanowisk stron. Ponadto, mediator nie może być świadkiem co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzonym postępowaniem mediacyjnym, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji.
Skuteczne mediacje kończą się zawarciem ugody, którą podpisują obie strony. Ugodę zawartą przed mediatorem zamieszcza się w protokole albo załącza do niego. W przypadku mediacji sądowych a także w przypadku mediacji pozasądowych i wystąpienia przez stronę do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie, zawartej przed mediatorem ugody, mediator składa protokół w sądzie prowadzącym postępowanie. W przypadku braku ugody, strony mogą dochodzić swoich praw w zwykłym trybie postępowania sądowego.
Zatwierdzona przez sąd ugoda ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i kończy bieg postępowania sądowego. Sąd nie zatwierdzi ugody, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Nad formalną poprawnością ugody czuwa mediator.
Jeżeli ugoda, której nadano klauzulę wykonalności nie zostanie wykonana, strona może wnosić o jej skierowanie na drogę postępowania egzekucyjnego.
Koszty mediacji
Na koszty mediacji składają się wynagrodzenie mediatora i zwrot wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji. Koszty te obciążają w równych częściach strony, chyba że ustalą one odmienny sposób rozliczeń. Strona postępowania mediacyjnego może, na zasadach ogólnych, złożyć wniosek do sądu o zwolnienie od kosztów mediacji, prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.
W sądowym postępowaniu mediacyjnym, w sporach niemajątkowych oraz w sporach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, wynagrodzenie mediatora wynosi 150,00 PLN za pierwsze posiedzenie mediacyjne oraz dodatkowo a za każde kolejne – 100,00 PLN. Łączne wynagrodzenie mediatora nie może być wyższe niż 450,00 PLN.
Jeśli postępowanie mediacyjne dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (nie mniej niż 150,00 PLN i nie więcej niż 2.000,00 PLN za całe postępowanie mediacyjne). Zwrotowi podlegają też wydatki mediatora, poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji (w tym opłata za najem pomieszczenia w wysokości nieprzekraczającej kwoty 70,00 PLN za jedno posiedzenie oraz koszty korespondencji, w wysokości nieprzekraczającej 30,00 PLN). W przypadku, gdy mediator jest podatnikiem podatku VAT, do kosztów mediacji dolicza się ten podatek w stawce aktualnie obowiązującej.
Niezależnie od wyniku sprawy, sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów powstałych wskutek oczywiście nieuzasadnionej odmowy udziału w postępowaniu mediacyjnym.
Zwrot opłat sądowych
W przypadku zawarcia ugody wskutek mediacji – przed rozpoczęciem rozprawy sądowej, strona otrzyma zwrot w wysokości 100% opłaty sądowej, którą zapłaciła wnosząc sprawę do sądu. Jeśli do zawarcia ugody przed mediatorem dojdzie na późniejszym etapie postępowania sądowego – po rozpoczęciu rozprawy, strona otrzyma zwrot w wysokości 75% opłaty sądowej.
W przypadku mediacji pozasądowej, wysokość wynagrodzenia mediatora oraz zwrot wydatków, które poniósł w związku z prowadzeniem mediacji strony uzgadniają wspólnie z mediatorem przed rozpoczęciem mediacji.
Zapraszam do współpracy. Mediacja się opłaca 🙂
Jarosław W. MROŻEK, Mediator
– wpisany na listę stałych mediatorów przy
Sądzie Okręgowym w Warszawie