25 grudnia 2014 r. weszła w życie ustawa o prawach konsumenta (dalej upk). Jej uchwalenie wynikało z obowiązku implementacji przez Polskę dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/ 83/ UE w sprawie praw konsumentów. Głównym celem tej ważnej dla konsumentów i przedsiębiorców ustawy było ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów odnoszących się do umów konsumenckich zawieranych w lokalu i poza lokalem przedsiębiorstwa w zakresie obowiązków informacyjnych, wymogów formalnych związanych z ich zawieraniem oraz prawa konsumenta do odstąpienia od umowy.
Nowa ustawa regulująca kwestie zawierania przez konsumentów umów z przedsiębiorcami stanowi odpowiedź ustawodawcy na dynamiczny rozwój handlu elektronicznego i związaną z tym potrzebę unowocześnienia i ujednolicenia przepisów w zakresie praw konsumentów. Wdrożona ustawa porządkuje przepisy dotyczące odpowiedzialności za jakość rzeczy sprzedanej, w szczególności przepisy stanowiące implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1999/ 44/ WE z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji.
Ustawa określa prawa przysługujące konsumentom oraz obowiązki przedsiębiorcy zawierającego z nim umowę, określa tryb i zasady zawierania przez przedsiębiorcę z konsumentem umów na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, tryb i zasady wykonania przysługującego konsumentowi prawa odstąpienia od takiej umowy a także zasady i tryb zawierania z konsumentem umowy na odległość dotyczącej usług finansowych. Wraz z wejściem w życie tej ustawy ustawodawca wprowadził do Kodeksu cywilnego szereg zapisów w zakresie rękojmi (art. 556 i nast.), gwarancji przy sprzedaży (art. 577 i nast.), obowiązków sprzedawcy (art. 546 i nast.) oraz zapisy dotyczące roszczeń sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej (art. 576[1] i nast.).
Warto przy okazji wspomnieć, że ustawa o prawach konsumenta ma charakter bezwzględnie wiążący na korzyść konsumenta. Stosownie do art. 7 tej ustawy konsument nie może pod rygorem nieważności zrzec się praw przyznanych mu w ustawie, a postanowienia umowy zawartej z przedsiębiorcą mogą być dla niego jedynie korzystniejsze niż to wynika z przepisów ustawowych. Umowy mniej korzystne, jako sprzeczne z ustawą (art. 58 § 1 kc), dotknięte są ex lege i ab initio nieważnością bezwzględną.
Jeśli chodzi o obowiązki informacyjne, które ustawa nakłada na przedsiębiorców, to zgodnie z intencją ustawodawcy, mają one charakter norm minimalnych,. Oznacza to, że zakres przekazywanych przez stronę profesjonalną umowy informacji może być w sposób dowolny poszerzany.
Ustawa o prawach konsumenta wprowadza do polskiego porządku prawnego przepisy, które obowiązują lub będą niedługo obowiązywać we wszystkich krajach UE. Należy przy okazji wskazać, że ujednolicenie przepisów dot. ochrony konsumenta jest korzystne nie tylko dla strony ekonomicznie słabszej, lecz również dla przedsiębiorców, którym łatwiej będzie poruszać się na rynkach zagranicznych.
Jarosław MROŻEK