Kancelaria Prawna SANATIO

Nowe przepisy w zakresie wspierania polubownych metod rozwiązywania sporów zaczną obowiązywać od 1/01/2016.

Przepisy te zakładają szersze wykorzystywanie mediacji i arbitrażu w sprawach cywilnych. Zgodnie z uchwaloną 10 września 2015 r. ustawą wprowadzono do kpc usprawnienia proceduralne i organizacyjne, mające zachęcać strony do podejmowania prób polubownego rozwiązywania sporów zanim sprawa zostanie skierowana do sądu, a także w trakcie postępowania sądowego. Uchwalone przepisy mają również zapewnić wyższą jakość mediacji.

Przyjęte zmiany skrócą i usprawnią procesy sądowe oraz przyczynią się do obniżenia kosztów ich prowadzenia. Powszechniejsze wykorzystanie mediacji umożliwi stronom sporu szybsze i tańsze zakończenie konfliktu, przedsiębiorcom zaś pozwoli utrzymać dotychczasowe relacje.

• Wprowadzenie obowiązku informowania w pozwie czy strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu. W przypadku, gdy nie podjęto takiej próby, powód powinien wyjaśnić przyczyny. To uświadomi stronom, że każdy spór powinien zostać poprzedzony oceną, czy sprawa może zostać zakończona polubownie, a także ułatwi sędziemu podjęcie decyzji o skierowaniu stron do mediacji w toku postępowania sądowego.
• Wzmocnienie obowiązku informowania przez sąd o możliwości skierowania sprawy do mediacji, szczególnie na wstępnym etapie postępowania. Podkreślony zostanie obowiązek sędziego do dokonania oceny, czy sprawa może zostać rozwiązana poprzez mediację. Sędzia będzie mógł nakazać stronom wzięcie udziału w spotkaniu informacyjnym, na którym uzyskają informację na temat mediacji, albo wezwać strony na posiedzenie niejawne. Sąd będzie mógł skierować strony do mediacji na każdym etapie sprawy a także więcej niż raz w toku postępowania.
• Uporządkowanie kwestii proceduralnych dotyczących mediacji. Strony uzyskają pierwszeństwo przy wyborze mediatora. Mediator będzie mógł zapoznać się z aktami sprawy zaraz po przystąpieniu stron do mediacji. Dane kontaktowe stron sąd przekaże mediatorowi w jak najkrótszym czasie, a mediacja będzie mogła zostać wyznaczona na okres do 3 miesięcy.
• Jeżeli nie dojdzie do wszczęcia mediacji przedsądowej z powodów niezależnych od wierzyciela (np. druga strona nie wyrazi zgody na mediację), wierzyciel zachowa pozytywne skutki związane z przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia, jeżeli wniesie pozew w terminie 3 miesięcy.
• Wprowadzenie wymagań dotyczących kwalifikacji stałych mediatorów w celu zagwarantowania wysokiej jakości usług. Mediatorzy posiadający odpowiednią wiedzę i umiejętności będą mogli zostać wpisani na dostępną w Internecie listę stałych mediatorów prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego.
• Zaliczenie kosztów mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd do kosztów sądowych, co umożliwi zwolnienie osób niezamożnych od kosztów mediacji.
• Stworzenie systemu zachęt finansowych dotyczących kosztów sądowych, np. wniosek o zatwierdzenie ugody pozasądowej zawartej przed mediatorem zostanie zwolniony od opłaty sądowej. Jeżeli do zawarcia ugody dojdzie przed rozpoczęciem rozprawy, sąd zwróci stronom całość uiszczonej opłaty sądowej.
• Przy ustalaniu wynagrodzenia adwokata oraz radcy prawnego sąd weźmie pod uwagę jego zaangażowanie w czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu również przed wniesieniem pozwu.
• Sąd uzyska możliwość obciążenia strony, która w sposób oczywiście nieuzasadniony odmówiła poddania się mediacji częścią kosztów powstałych na skutek zdecydowanie nagannego i nielojalnego zachowania strony względem sądu lub przeciwnika procesowego.
• Umocowanie prawne funkcji koordynatora ds. mediacji w sądach okręgowych. Zadaniem koordynatora będzie zapewnienie sprawnej komunikacji pomiędzy sędziami i mediatorami a także współpraca przy organizowaniu spotkań informacyjnych prowadzonych przez stałych mediatorów. Koordynatorem wyznaczony zostanie sędzia, lider mediacji w swoim środowisku.
• Na liście stałych mediatorów prowadzonych przez prezesów sądów okręgowych na wniosek mediatora znajdzie się informacja dotycząca wpisu mediatora na listy prowadzone przez organizacje pozarządowe i uczelnie. Dodatkowa informacja poszerzy zakres danych dostępnych stronom oraz sędziemu i przyczyni się do ułatwienia podjęcia decyzji o wyborze mediatora.

• Wprowadzenie jednoinstancyjności prowadzonych w sądach powszechnych spraw ze skarg o uchylenie wyroku sądu polubownego oraz o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroków zagranicznych sądów polubownych oraz ugód zawartych przed tymi sądami.
• Skrócenie terminu na wniesienie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego z trzech do dwóch miesięcy.

W dniu 16 października 2015 r. w siedzibie Uniwersytetu SWPS w Warszawie odbyła się konferencja naukowa pt. „Aktualne zagadnienia postępowań dowodowych przed sądami polskimi”.

Organizatorem spotkania była Katedra Prawa Cywilnego i Prawa Pracy Wydziału Prawa naszej uczelni. Konferencja obejmowała najistotniejsze zagadnienia dotyczące procesów cywilnych, karnych, administracyjnych oraz postępowań arbitrażowych.

Konferencja kierowana była do praktyków, w tym radców prawnych i adwokatów, którzy pragną pogłębić swój warsztat o istotne zagadnienia związane z postępowaniami dowodowymi w szerokim zakresie. Patronat wydawniczy nad konferencją objęło Wydawnictwo CURRENDA.

Więcej o konferencji

Relacja z konferencji

Jarosław MROŻEK

Termin mediacja pochodzi z języka łacińskiego i oznacza pośrednika, osobę bezstronną. Jest sposobem na rozwiązywanie sporów, polegającym na udziale wyspecjalizowanej, niewładczej, bezstronnej i neutralnej osoby trzeciej. Głównym celem mediacji jest doprowadzenie do wzajemnie akceptowanego porozumienia, uwzględniającego interesy oraz potrzeby uczestników sporu oraz odbudowanie właściwych relacji pomiędzy skonfliktowanymi stronami.

Niezwykle istotna sprawą, rzutującą na przebieg mediacji jest wybór osoby mediatora. Wybór ten odbywa się z poszanowaniem autonomii woli stron. W praktyce stosuje się 3 podstawowe metody nominacji mediatora:

• Strony sporu same dokonują wyboru osoby prowadzącej mediacje.
• Mediator z listy mediatorów wskazywany jest przez ośrodek prowadzący ADR.
• Mediatora wyznacza, w ramach mediacji sądowej, kierujący sprawę do mediacji sąd.

Niezależnie od wyboru jednej z powyższych możliwości obowiązuje zasada akceptacji mediatora przez wszystkie uczestniczące w sporze strony. Czasami, szczególnie w bardziej skomplikowanych przypadkach powołuje się 2 lub więcej mediatorów, tworzących zespół mediacyjny.

Sama mediacja może mieć postać mediacji pozasądowej (instytucjonalnej) albo mediacji sądowej (ad hoc). W pierwszym przypadku mówimy o mediacji zastępującej albo poprzedzającej postępowanie sądowe, która może być zainicjowana przez sąd, być mediacją umowną (kontraktową) albo mediacją na wniosek strony, w drugim zaś przypadku na mediację kieruje sąd i wtedy mediacja staje się częścią postępowania sądowego. Mediacja może mieć także postać mediacji bezpośredniej (face-to-face) bądź pośredniej. W tym drugim przypadku strony kontaktują się ze sobą wyłącznie przez mediatora, nie uczestnicząc w spotkaniach bezpośrednich.

Modelowa mediacja przebiega w następujący sposób:

• Strony podejmują decyzję o mediacji. Mediator wszczyna mediacje.
• Etap przygotowania do mediacji. Mediator odbiera zgodę na mediację, wstępnie analizuje przyczyny sporu oraz zarysowuje program negocjacyjny.
• Otwarcie sesji mediacyjnej. Monolog mediatora i przedstawienie regulaminu mediacji.
• Strony prezentują swoje stanowiska. Gromadzenie informacji na temat dążeń, oczekiwań oraz interesów stron, spotkania indywidualne.
• Definiowanie problemów. Na podstawie odpowiednich pytań mediator diagnozuje konflikt.
• Wymiana propozycji rozwiązań. Przydatne techniki to: „burza mózgów”, przygotowywanie „list rankingowych” z pomysłami na rozwiązanie problemu, techniki „jednego tekstu”, do którego strony będą wnosiły swoje poprawki i „panelu ekspertów”, czyli odwołania się do wiedzy specjalistów z danej dziedziny.
• Wypracowanie jednego wspólnego rozwiązania. W podsumowaniu – tzw. parafraza.
• Spisanie porozumienia, czyli propozycji ugody.
• Zamknięcie sesji mediacyjnej.
• Wdrożenie porozumienia w życie.

Istotą mediacji są zasady, mające charakter uniwersalny, tj niezależny od przedmiotu sporu, czy cech stron biorących w niej udział. Zasady te charakteryzują każde poprawnie prowadzone mediacje. Do tych zasad należą:

• Dobrowolność.
• Bezstronność.
• Neutralność.
• Autonomia konfliktu.
• Poufność.
• Odformalizowanie.
• Dobra wiara.
• Szacunek.

Instytucja mediacji została wprowadzona do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Intencją ustawodawcy było, aby rozwiązania dotyczące mediacji były maksymalnie uproszczone, tak aby strony stosunków cywilno-prawnych miały możliwość jak najszerszego skorzystania z tej formy alternatywnego rozwiązywania sporów.

Jarosław MROŻEK